Sesli Makale

Ülkeler arası ilişkilerde çatışma ve uzlaşma eğilimlerini besleyen üç neden bulunur. Birincisi, coğrafi yakınlık, ikincisi, iç dengeler, üçüncüsü, uluslararası ilişkilerdeki değişimin neden olduğu etkileşimler.

Bu bağlamda Katar’a uygulanan ambargo ve ambargonun kaldırılmasının zamanlamasını dikkate aldığımızda yukarıda belirttiğim üç hususla ilgili olduğunu anlarız. Körfez mutabakatı bazı ülkeleri memnun etmiş bazı ülkeleri mutsuz etmiştir.

Her eylemin bir sonucu olduğu gibi Körfez uzlaşmasının da jeopolitik sonuçları olacaktır elbette. Ancak sonuç ne olursa olsun Körfez uzlaşması doğru yönde atılmış bir adım olduğunu baştan belirtelim.

Katar ile Suudi Arabistan arasındaki uzlaşma bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendireceğine yardımcı olacaktır. Hatırlanacağı gibi Cemal Kaşıkçı cinayetinden sonra Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler iyice gerilmişti. Körfez uzlaşması hem bu gerilimin düşmesine hem de BAE’nin bölgeyi istikrarsızlaştırma çabalarını sınırlandırabilir.

Türkiye açısından Körfez sorunu hem ekonomik hem de siyasi olarak zararlı olmuştur. Zararların olumsuz yansımaları sadece Suudi Arabistan ile BAE arasındaki ilişkilerle sınırlı kalmazdı aynı zamanda Türkiye’ye karşı bir kampın oluşmasına neden olma potansiyeli vardı.

Bu nedenle Türkiye, Körfez uzlaşmasına hem kendisine karşı bir kampın oluşmasını engelleyeceği için hem de bölge barışına katkı sağlayacağını beklediği için olumlu bakıyor.

Körfez uzlaşmasının zamanlamasını dikkate aldığımızda fazla bir beklentiye girmemek gerektiğinin altını çizmek isterim. Hatta Türk d��ş işlerinin ihtiyatla yaklaşması gerektiğini geçen haftaki yazımızda belirtmiştik. Ancak yine de Körfez uzlaşması olumlu bir adımdır. Zira bölgede kalıcı bir barışın oluşmasına hizmet etmezse bile kötülükte rekabetin yoğunluğunu azaltabilir.

Hatırlanacağı gibi İzmir depreminden sonra, Kral Selman Türkiye’ye sıcak mesajlar vermiş ve Türkiye’de benzer mesajlarla cevap vermişti. Bu sıcak mesajların bir yakınlaşmaya dönüşüp dönüşmemesinin iki temel nedene bağlı olduğunu düşünüyorum.

Bunlardan Birincisi, Joe Biden yönetiminin Suudi Krallığına yönelik yaklaşımına bağlıdır. Eğer Biden yönetimi, Kaşıkçı cinayeti ve benzeri konularda S. Arabistan’a baskı uygularsa o zaman S. Arabistan’ın Türkiye’yle yakınlaşmasına yol açabilir.

İkincisi ise, özel olarak Türk-Suudi ilişkilerini bozan genel olarak Türk-Arap çatışmasını çıkartmak isteyen İsrail’in politikalarına alet olan Muhammed Bin Selman’dır. Bin Selman İsrail’in politikalarına alet olmakla hem kendi geleceğini hem bölgenin geleceğini nasıl tehlikeye attığını görmesini sağlayacak bir iletişim stratejisi geliştirmek gerekir. 

Bir kaynaktan aldığım habere göre, Körfezdeki bazı aydınlar, 21 Ocak’ta Riyad ’ta bir istişare toplantısı düzenledi. Toplantıda; Joe Biden yönetimi eğer İran’la tekrar müzakerelere başlarsa, İran’ın bölgesel etkisinin artacağını ve bu etkiyi sınırlandırmak için Körfez ülkelerinin ortak hareket etmesi gerektiğinin üzerinde durulmuş.

Burada İsrail’in bölgede artan etkisine değinilmemesi oldukça düşündürücüdür. İsrail’in bölgede artan etkisini sınırlandırmanın yolu da Müslüman ülkelerin iyi ilişkilere sahip olmasından geçtiğini birçok kez yazdım ama bir kez daha Sesli Makale takipçileri için vurgulamak isterim.

Toparlayacak olursak; Körfez uzlaşmasının iki önemli jeopolitik sonucu olabilir. Birincisi, bütün Müslümanların otak sorunu olan Filistin’de İsrail sorununa çözüm bulmak için birlikte hareket etmenin yolunu açabilir. İkincisi, Türkiye’yi gereksiz ve yorucu meşguliyetlerden kurtararak Türkiye’nin daha acil sorunlarla uğraşmasına imkân sağlayabilir.

Seslimakale.com.tr