Sesli Makale

Piyasaların açılmasıyla birlikte İran ile İsrail’in saldırılarının ekonomiye etkisinin ne olduğunu göreceğiz.

İsrail’den İran’a atılan bombalar ve İran’dan atılan füzeler sadece bu ülkeleri vurmuyor. Füzeler aynı zamanda ekonomiyi vuruyor.

PİYASALARA ETKİSİ

Hafta sonu piyasalar kapalıydı, ancak cuma günü petrol fiyatlarında yüzde 6’lık bir artış yaşandı. Petrol bir ara 80 doların üzerine çıktı. Kriz dönemlerinde güvenli liman olarak görülen altın yükseldi. Gram altın 4 bin 358 liraya, çeyrek altın 7 bin 194 liraya çıkarken külçe altın yüzde 1.6 değer kazandı.

Dolar ise sınırlı bir yükselişle 39.43 liraya kadar yükseldi. Sonra kısmi bir gerileme yaşandı.

Bugün piyasalar açıldıktan sonra füzelerin piyasalara olan etkisini daha iyi görme imkânımız olacak.

HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN KAPATILMASI

İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması durumunda ise petrol fiyatlarının 120- 130 dolar arasına yükselmesinden endişe ediliyor. Küresel petrol arzının yüzde 20’si Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor. İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri’nin petrol ve LNG ticaretinin yüzde 80’i Hürmüz Boğazı’ndan sağlanıyor.

EKONOMİYE FATURASI

İsrail ile İran arasındaki saldırıların bir süre daha devam edeceği söyleniyor. Savaşın ekonomiye etkisi ise bu saldırıların ne kadar devam edeceğine ve derinleşip derinleşmeyeceğine bağlı. Eğer savaş derinleşerek devam ederse o zaman ekonomiye yıkıcı bir etki yapmasından endişe ediliyor. Ama eğer savaş planlandığı gibi 14 gün içinde sona erer ise füzelerin ekonomiye etkisi sınırlı olacak. Ama ekonomik olarak ortaya bir fatura çıkaracak.

ERDOĞAN, İSRAİL UYARISINDA HAKSIZ MIYMIŞ

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1 Ekim’de Meclis açış konuşmasında İsrail’in asıl hedefinin Türkiye olduğu uyarısında bulunmuş, “Vadedilmiş topraklar hezeyanıyla hareket eden İsrail yönetiminin, Filistin ve Lübnan’dan sonra gözünü dikeceği yer bizim vatan topraklarımız olacaktır” demişti.

O zaman bir kısmı bunu anlamadı. Hatta Erdoğan’ın abarttığını savunanlar oldu. İsrail, Gazze’yi vurdu. İsrail, Lübnan’ı vurdu. İsrail, Suriye’yi vurmaya devam ediyor.  İsrail sonunda İran’ı da vurdu. İsrail, İran’ı vurduktan sonra hâlâ birileri “Erdoğan abartıyor” diyor mu acaba?

ERDOĞAN’IN LİDERLİĞİ

Devlet yönetmek yakın ve uzak tehlikeyi görmeyi gerektirir. Lider demek dağın arkasındaki tehlikeyi gören kişi demektir. Erdoğan, bölgemizin yeniden şekillendirildiği bir dönemde Türkiye’yi dünyanın sayılı askeri güçlerinden biri haline getirmeyi başardı. O nedenle Erdoğan sadece lider değil aynı zamanda dünyanın güçlü liderlerinden biridir.

İRAN-İSRAİL SAVAŞ DENKLEMİ

Bu savaşta ilginç bir denklem ortaya çıktı. Önce İsrail saldırıyor; İran’ın nükleer tesislerini, petrol rafinelerini vuruyor. Devrim Muhafızları ve İran ordusunun önemli komutanlarını öldürüyor. Sonra akşam oluyor. Bu kez İran sahneye çıkıyor. İran füzleri, İsrail kentlerini vuruyor. Böyle bir denklem var.

İsrail her zaman olduğu gibi saldırı stratejisi izliyor. İran ise misilleme konseptini uyguluyor.

Savaş strateji demektir.

Savaş aynı zamanda hiledir.

BASKIN BASANINDIR

1967 Savaşları’nda İsrail, ani bir baskın yapıp Mısır’ın savaş uçaklarını henüz havalanmadan etkisiz hale getirmişti. Böylece “ilk vuran kazanır” basit gerçeğinden hareketle savaşı kazanmıştı. İran belli ki İsrail’in hava saldırılarına karşı koyacak savaş uçaklarına ve yeterli hava savunma sistemine sahip değil. İsrail etkili ama İran da kartondan bir kaplan olmadığını gösterdi. İsrail’in önemli kentlerini ve tesislerini vurmayı başardı. Demir Kubbe, delik kubbe oldu.

İRAN NEDEN BEKLİYOR

Demek ki İran, İsrail’in vurmasını beklemeden harekete geçse İsrail’i hareket edemez hale getirebilir.

Ama anlamadığım bir nokta var. İran neden İsrail’in vurmasını bekliyor? İsrail vurduktan sonra füzelerini İsrail’e gönderiyor. “Baskın basanındır” deyip İsrail vurmadan önce vursa daha etkili olmaz mı?

MİT’İN MOSSAD OPERASYONLARI

Bu çatışmalar gösterdi ki İsrail istihbaratı, İran’ın kalbine kadar sızmayı başarmış. Biz bunu Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopterinin düşmesi ve İsmail Haniye suikasti sırasında tespit etmiştik. İsrail içerideki ajanları vasıtasıyla Devrim Muhafızları komutanları, Genelkurmay Başkanı ve askeri komutanların önemli bir kısmının yerini tespit etmiş. Haniye suikastinde olduğu gibi nokta atışlarla vurdu.

AHMEDİNEJAD’IN İTİRAFI

İran eski Cumhurbaşkanı Ahmedinejad, “İsrail’e karşı koymak için kurduğumuz birimin başındaki kişinin Mossad ajanı olduğu ortaya çıktı” demişti. Bu tespitin ne denli gerçekçi olduğunu bu saldırılar sırasında gördük.