Sesli Makale

Bilindiği gibi, ABD’nin 2003 Irak İşgali sonrası, Saddam Hüseyin’in Baas rejimi devrildi. Güvenlik ve savunma bürokrasisinde bütün Bassçı kadrolar ABD’nin eliyle tasfiye edilmişti. ABD’nin sömürge valisi Paul Bremer, Geçici Koalisyon Yönetimi’ne Başkanlık etmişti.

Irak’ta ilk kez 2005’te Ocak ile Aralık tarihleri arasında seçim yapılmıştı. Ancak o günden bugüne kadar yapılan bütün seçimlerde Irak’ta kargaşa, kan, gözyaşı sona ermemiş aksine artmıştı. Ekim 2021’de yapılan son seçim de buna dâhildir. Düşününki Irak halkı Ekim 2021’de seçimini yaptı ama siyasetçileri bir hükümet kuramadı.

Irak seçimleri üzerinden yaklaşık bir yıl geçmesine rağmen bir hükümetin kurulamamasının birçok nedeni olabilir ama özellikle dört nedenin belirleyici olduğunu düşünüyorum.

Bunlardan birincisi, Iraklı siyasetçilerin karşılıklı restleşmeleri ülkeyi giderek bir şiddet sarmalına doğru itti. Bunda hem kişisel siyasi hırsların hem de dış etkenlerin payı var elbette.

 İkincisi, 2003 işgalinden sonra ABD kasıtlı olarak Irak’ta mezhepçi ve etnik temelli bir sistem kurarak çatışmaları ülkede kalıcı hâle getirmiştir. Ülkede yaşayan her kesimin hakkını ve hukukun temel kuralları esas alınmamıştır.

‘’Ortadoğu’’ üzerinde araştırmalar yapan değerli dostum, akademisyen Dr. Necmettin Acar, Yeni Şafak gazetesine ‘’Ortadoğu’nun Lübnanizasyonu’’ başlığıyla dikkat çekici bir makale yazmıştı. O makalede: ‘’Lübnan’a has olan farklı mezhepsel yapıların farklı kurumlar ve bölgeler üzerindeki denetimi ve bu mezhepsel yapılar arasındaki rekabetin ürettiği zayıf merkezi otorite ve sürüp giden siyasal krizler bugün ‘’Ortadoğu coğrafyasında yeni ülkelere uygulanmaya çalışılıyor.’’ Bu makaleden de anlaşıldığı gibi Irak’ı istikrarsızlaştıran böyle bir sistemin kurulması ABD’nin bilinçli bir tercihiydi.

Üçüncüsü, Iraklı Şiilerin arasındaki çatışmaların önemli bir nedeni de iki farklı anlayışa sahip olmalarıdır. Zira geçmişteki Şii-Sunni, Arap-Kürt çatışmaların aksine bu kez çatışmalar sadece Şiiler arasında yaşanmaktadır. Ağustosun sonuna doğru yaşanan çatışmaların neticesinde 23 kayıp, 700’ün üzerinde yaralı oldu.

Bunun temel nedeni mezhepler tarihi üzerinde çalışan bir başka akademisyen değerli dostum Profesör Dr. Şahin Ahmetoğlu’na sordum. Kırıkkale Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Şahin Hoca ile yaptığım telefon görüşmesinde özetle şunları söyledi: ‘’ Irak’taki son çatışmaların teolojik olarak tarihsel iki farklı anlayışa dayanıyor. İlki, Irak’ın Necef uleması 12. İmam olmadan herhangi bir Şii hükümetin kurulamayacağına inanır. Mukteda es-Sadr bu ekoldendir. Diğer ekol ise, İran’ın Kum merkezli Şii anlayışıdır. 1979’ta İran İslam Cumhuriyetini kuran Humeyni’ 12. İmam kayıptır ama İran İslam Cumhuriyeti İmamın gelmesine zemin hazırlayacaktır’ demişti.’’

Dördüncüsü, Irak’taki çatışmaların bir diğer nedeni bölgede iki rakip olan İran ve Suudi rekabetidir. Bilindiği gibi İran-Suudi rekabeti nedeniyle Yemen perişan edildi. Bu iki ülkenin satrancı benzer şekilde Irak üzerinde de devam etmektedir.

***

Irak’ın istikrarsızlaştırılması hem Türkiye açısından hem de İsrail hariç bütün bölge ülkeleri açısından son derece zararlıdır. Müslüman halklar arasında yaşanan her çatışma sadece İsrail’in işine yaradığının altını çizmemiz lazım.

Irak’taki gelişmelerde dikkatimizi çeken önemli bir hususun daha altını çizmekte fayda vardır. Görünürde İran ile ABD karşı karşıyadır. Ancak Şii olan ve İran destekli olduğu bilinen Haşdi Şabi örgütü, Türkiye’nin PKK terör örgütüne karşı yürüttüğü operasyonları şiddetle karşı çıkmış ve PKK’yı desteklemişti.

Peki, PKK terör örgütünün Suriye kolunu destekleyen, onlara silah veren kimdir? Elbette ABD’dir. Dolayısıyla Irak’ta neler oluyor? başlıktaki sorumuzun herhalde en doğru cevabı hiçbir şey göründüğü gibi olmuyor.