Sesli Makale

2021 yılı ocak ayında başlayan bir seri ile Financial Times, Erdoğan’ın küresel hamlelerinin analizini yaptı. Serinin bitmesini beklemek amacıyla şubat ayının bu vaktine kadar bekledim. Financial Times Türkiye editörü Laura Pitel ve bazılarında ikinci bir yazar tarafından kaleme alınan makalelerde Erdoğan’ın adımları detaylı şekilde analiz edilmektedir. Financial Times’ın telif haklarına halel getirmemek amacıyla kısa bilgiler ile sınırlı bilgi paylaşacağım.

Serinin ana başlığı: Erdoğan’ın muazzam oyunu

Erdoğan’ın muazzam oyunu: Askerler, casuslar ve Türkiye’nin güç arayışı

Erdoğan’ın muazzam oyunu: Türkiye Afrika’ya yardımlar, ticaret ve dizi filmler ile giriyor.

Erdoğan’ın muazzam oyunu: Balkanlar’daki Türk entrikaları

Erdoğan’ın muazzam oyunu: AB’nin eşiğindeki Türkiye sorunu

Azerbaycan’ın zaferi ile taçlanan Türkiye dış politikasının “hard power” yani askeri yayılmacılığının üzerine vurgu yapılarak Liz Faunce imzalı haritada Türkiye’nin askeri varlığının durumu ve yerleri gösterilmektedir. Buna göre; Türkiye NATO’nun ikinci büyük askeri gücü olarak 8’i yurt dışı olmak üzere 9 cephede (PKK mücadelesi) mücadele verdiğine işaret edilmektedir. En son Azerbaycan’ın topraklarını geri alımındaki Erdoğan’ın rolüne genişçe yer verilmektedir.

Türkiye’nin dünyadaki konsolosluklarının artmasını da bir grafik vasıtası ile ortaya koyan FT Erdoğan’ın iktidara geldiğinden beri 80 civarı yeni konsolosluk açtığının bunun Türkiye’nin Erdoğan evvelindeki 80 yıllık zamanda açılan kadar olduğuna işaret edilmekte. Bu arada toplam konsolosluğun 147 adet olduğunu bilginize de sunalım.

“Ajan” ile ilgili okumalarımda pek bir bilgiye rastlamadım ancak Pitel’ın bu konudaki yargısının Erdoğan’ın her yurtdışı seyahatine MİT Başkanı Hakan Fidanı yanında götürmesine bağladığına vurgu yapmasıyla bir nevi çıkarımda bulunduğunu düşünebiliriz.

İlginç gelen bir bilgi ise açıklanan haliyle; Volkswagen’in salgın nedeniyle oluşan kapasite fazlası neticesinde Türkiye yatırımını askıya alması ve sonrasında iptaline karşın, ilgili makalede, 2019 yılında Kuzey Suriye’deki Kürt oluşumlarına (bize göre terörist) yapılan operasyonlar (makale de saldırı olarak ifade edilmiş) nedeniyle yatırımdan vazgeçildiği ifade ediliyor. Ekonomiyi sadece iktisadi düzen üzerinden okumayı meziyet bilen ekonomistlere bir nevi cevap olması hasebiyle bunun da altını çizmekte yarar görmekteyim.

AB’nin Erdoğan döneminde Türkiye ile olan ilişkisi her zaman karmaşık ve bazen de çelişkili olduğu ifade ediliyor. “Teknik!” olarak aday ülke statüsünde olunduğu da kibarca ifade edilmiş. Sanki Erdoğan evveli dönemde karşılıklı saygı ve sevgi varmış da yarım asırdan beri kapıda tutulan ülke konumunu unutturmaya çalışırcasına muğlak bir tablo çizilmiş. Ayrıca ana muhalefet partisinin bu konu hakkındaki yorumlarına da genişçe yer veriliyor.

Türkiye’nin Balkanlar ile olan ve “entrika!” kelimesi ile tanımlanan ilişki ağı sadece Gülenci Harun Çelik’in Türkiye’ye iadesi üzerinden tanımlanmaya çalışılmış ve gayet zayıf bir sav üzerine kurulmuş. Yine ana muhalefet ağzından ifadeler ile tanımlar oluşturulma gayretine girişildiğini görmekteyiz. “Entrika!” ifadesine kulp bulmakta biraz sıkıntı çekilmiş gibi duruyor. Şahsen bu iddialı başlığa daha fazla isnat beklerdim. Önce başlık atılıp sonra altı doldurulmaya çalışılmış desek sanki abartmış olmam.

Erdoğan’ın Afrika stratejisi, Afrika’nın ikinci büyük nüfusuna sahip Etiyopya örneği üzerinden çizilmeye çalışılmış. Bu minvalde Erdoğan’ın “soft power” yumuşak güç üzerinden kurguladığı sürecin ilişkilere pozitif ivmeye sebep olduğu bununda en kolay Afrika ile artan ticaret hacminden; 2012 yılından bu yana ihracatımızın yüzde elli artması örneği ile izah edilmiş. 2005 yılında Etiyopya’da 3 Türk şirket varken, şu an muhtelif sektörlerde 200 civarı Türk şirketin faaliyet gösterdiği yine bu açılımların neticesinde oluştuğuna işaret edilmiş. Çatışma alanı olarak da ifade edilen konu ise BAE ve Suud’un Türkiye’nin kazanımlarına karşılık vermek amacıyla attığı adımların Afrika ülkelerinde Türkiye aleyhine engel oluşturduğudur.