Sesli Makale

Geçen hafta petrol üreticisi ülkeler arasında bir anlaşma yapılmıştı. Ülkeler 2016 Ocak ayı başındaki düzeyde, ham petrol üretimi ve satışı yapmak üzere anlaşmışlardı. Dolayısı ile de petrol fiyatlarındaki dalgalanma durabilecekti. Ama İran ve de Irak işbirliğine katılabilecekler miydi? Bunu sorgulamıştık!

Diğer taraftan da geçtiğimiz pazartesi günü Paris’te yerleşik International Energy Agency (IEA) orta vadeli beklentilerini açıkladı. Ülkeler inanılmaz boyutta ham petrol stoku biriktirmişlerdi ve bu durumda da düşük arz pek mümkün olamayacaktı. Yapılan tahminlerde ABD’nin bile 2021 yılına gelindiğinde günde 14.2 milyon varil üretimle piyasada yer alacağı düşünülüyordu. Diğer taraftan İran 2021 yılında 3.9 milyon varil günlük üretimine 1 milyon varil daha ekleyecek duruma gelecek ve yeniden Suudi Arabistan’dan sonra ikinci büyük üretici pozisyonuna geri dönecekti. Sonuçta 2021 yılında toplam talep her yıl 1 milyon varil artarak 2021 yılında, yani beş yıl içinde günde 100 bin varil değerine yükselebilecekti. Örneğin Çin’in talebi azalacaktı ama Hindistan talebi ise artacaktı. Fakat arzın talepten yüksek olması ve düşük fiyatlar 2021 yılında da devam edecekti.

İran'la yine düşüşe geçti

Sonra Houston’da bu hafta bir araya gelen IHS CERAWEEK toplantısında uzun zamandır, yani bir iki yıldır susmakta olan, halen 80 yaşındaki ve yirmi yıldır işbaşında olan Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali al Naimi devreye girdi. Ona göre de yüksek arz devam edecekti. Bu durumda acı gerçek, yüksek maliyetli ülkelerin ya maliyetleri düşürecek bir şeyler yapmaları ya da bir süre nakit borçlanmaya gitmeleri veya da petrolcülüğü bırakmak zorunda kalmaları olacaktı.
Ali Naimi petrol sektörünün en güçlü ülkesinin, en deneyimli güçlü bakanı idi. Ama bu arada da Suudi Arabistan’da bir gelişme de olmakta idi. 2015 yılı başında tahta oturan yaşlı kralın, küçük oğlu Prens Muhammed bin Salman ile Aramco’nun Başkanı Khalid al Falih işbirliği yaparak yavaş yavaş Suudi petrol politikasının yönetimini Ali Naimi’den almaya da yeltenmekte idiler. Zaten Ali Naimi kral ailesinden değildi.

Ama 2014 yılı Haziran ayından bu yana yüzde 70 düşen petrol fiyatları ortamında, ülkeyi kim yönetirse yönetsin, Suudi Arabistan bile petrol dışında üretim yaparak gelir üretmeye mecburdu. Bu nedenle Rusya ile bile görüşmeye ve anlaşma aramaya girişiyordu.

Ancak İran geçen hafta gerçekleştiği söylenen petrol arzı anlaşmasını bizim düşündüğümüz gibi, bozacağını açıkladı ve hafifçe yükselen petrol fiyatları yeniden düşmeye başladı.

Ali Naimi tarafından yapılan açıklama ise, her şeyde olduğu gibi arz ve talep fiyatı belirleyecek olmuştu. İran ve Irak da arzı artırırsa, diğer ülkeler kaderlerine razı olacaktı.

Türkiye için durum farklı

Petrol fiyatlarının düşük kalması Türkiye’ye bir açıdan faydalı idi: Düşük petrol fiyatı ülkemizde enflasyonu düşürecek ve cari açığın toparlanmasına da hizmet edecek bir olguydu. Ama petrol ülkelerine biz de ihracat yapmakta idik. Çok sayıda petrol ülkesinin büyük sorun yaşaması ise global büyümeyi aşağıya çekerek ihracat yaptığımız ülkeleri de zorlayacaktı. Tabii bu kısmen bizi de etkileyecekti. Bakalım önümüzdeki birkaç yılda neler yaşayacağız. Zaten Yemen’de savaşan İran ile Suudi Arabistan’ın, petrol konusunda gerçekten uzlaşması, pek olabilecek bir durum da değildi diye düşünüyordum.

Akşam
27 Şubat 2016