Sesli Makale

Trump’ın Suriye’den çekilme kararını konuşmak üzere İsrail aktarmalı olarak Türkiye’ye gelen Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın başkanlığındaki heyet, ilk görüşmesini Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’la yaptı.

“ABD askerleri, Suriye’nin kuzeyindeki Kürtleri korumaya yönelik bir anlaşma olmadan çekilmeyecek” sözleri nedeniyle Bolton, Ankara’da soğuk karşılandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan randevu talep ettiği halde randevu verilmedi. Erdoğan’ın “Biz eğer gerekli görürsek böyle bir talebe biz de ‘Evet’ diyebilirdik”sözünün altında bu yatıyor. Bolton, makul açıklamalarla gelseydi Türkiye’de en üst düzeyde karşılanabilirdi.

Kritik görüşmenin hem perde arkası, hem de Türk heyetinin izlenimleri önemliydi. Görüşmenin en önemli noktasını ABD’nin Suriye’den çekilme takvimi ve sonrasına ilişkin yol haritası oluşturuyordu. Ancak Amerikan heyetinin bir çekilme takvimi ile gelmediği ortaya çıktı.

ABD HEYETİ TAKVİM VERDİ Mİ?

Yöntem olarak soru-cevap şeklinde gideceğiz.

Soru şu: ABD, Suriye’den ne zaman çekilecek?

“Hemen çekilme yok. Bir takvim vermediler. Çekilme 4-5 ay sürer.”

İkinci soru: Çekilme sonrasına ilişkin bir plan sundular mı?

Yanıt, “Çekilme sonrasına ilişkin bir plan yok. Bize bir plan sunmadılar. Edindiğimiz izlenim henüz plan oluşturma aşamasında oldukları yönünde. Bu ziyaretleri de biraz onun için yapıyorlar gibi...”

Peki çekilme sürecine ilişkin bizim bir önerimiz oldu mu?

“Oldu. Çekilme sürecinde sahada boşluk olmaması için etkili bir koordinasyon yapılması gerektiğini anlattık.”

Önemli bir noktaydı. O nedenle biraz daha açmak gerekiyordu. “Onlar çekilme sonrası koordinasyon için ne düşünüyorlar?”

ABD’NİN MERAK ETTİĞİ GÖRÜŞME

Bu noktada Türkiye’nin Rusya ile temasları önem kazanıyor. Trump’ın çekilme kararından sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’dan oluşan bir heyet Rusya’da temaslarda bulunmuştu. Çünkü Türkiye, Suriye’de gerçekleştirdiği iki operasyonu da Rusya ile koordinasyon içinde gerçekleştirdi. ABD’nin çekilme sonrasını koordine etmek için Türkiye ile Rusya arasındaki görüşmeleri de dikkatli bir şekilde izlediği anlaşılıyor. ABD heyeti görüşme sırasında birkaç kez Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başkan Putin’in yapacağı görüşmeyi önemsediklerini ifade ediyorlar. “Çekilme sonrası koordinasyon için Türkiye ile Rusya arasında yapılacak ortak yol haritasını, iki ülkenin yapacağı ortak planı ve Rusya ile yapacaklarımızı görmek istiyorlar” denildi.

Suriye’den çekilme takvimi ve sonrasına ilişkin koordinasyonun sağlanması konusunda ABD’nin kafa karışıklığı Ankara’daki görüşmelere de yansıyor. Daha doğrusu Bolton’dan bir itiraf geliyor. Toplantı sırasında iki yanında oturan Dunford ve Jeffrey’e dönen Bolton, “Çekilme konusunda bizim görüş ayrılığımız var” diye konuşuyor. Ama Başkan Trump’ı etkileme noktasında Bolton’ın daha etkin olduğunun altı çiziliyor. ABD heyetinin Türkiye’ye gelmeden önceki durağı İsrail’di. “Geri çekilmeyi yavaşlatmada İsrail’in etkisi hissediliyor” deniliyor.

Tabii bir de İran faktörü var. Özellikle de ABD ve İsrail açısından kritik bir noktayı oluşturuyor. Görüşme sırasında ABD heyetinin “doğacak boşluğu İran’ın dolduracağı endişesini paylaştığı”anlaşılıyor.

ÜSLER VE SİLAHLAR NE OLACAK?

Çekilme sürecinde sonuca bağlanması gereken iki önemli nokta var.

1- Fırat’ın doğusundaki üslerin durumu.

2- PYD-YPG’ye verilen silahların geri toplanması.

Sondan başlayalım. Silahların geri toplanması konusu, toplantının önemli gündem maddelerinden birini oluşturuyor. 
Soru: Silahların geri toplanması konusunda bir planları var mı?

Cevap, “Bir planları yok. Bakacaklar.”

Peki üsler ne olacak? İbrahim Kalın’ın sorusu üzerine Bolton, Suriye’de 16 üslerinin olduğu bilgisini veriyor. Üslerin ne olacağı konusu görüşmelerin önemli bir bölümünü oluşturuyor. Türk heyeti, “Üsleri ya bize devredin ya da yıkın”teklifini iletiyor. Bolton, üslerin Türkiye’ye devredilmesi konusunda yeşil ışık yakmıyor. “Bakacaklarını” söylemekle yetiniyor. Bunun üzerine Bolton’a üslerin YPG’ye devredilmesinin Türkiye açısından kabul edilemez olduğu söyleniyor.

Sıra YPG’ye verilen silahlara geliyor. ABD’nin silahların geri toplanması konusunda bir planı olmadığı anlaşılıyor. Bunun üzerine, “YPG’ye verilen silahların geri alınmasıyla ilgili bir mekanizma oluşturun” önerisi getiriliyor.

KIRMIZI DOSYA