Sesli Makale

ABD’li Yahudi milyarder ve kumarhaneler kralı Sheldon Adelson, yakalandığı lenf kanseri sonucu, geçtiğimiz pazartesi -11 Ocak 2021- günü 87 yaşında öldü. Adelson hükmettiği paranın gücü, Amerikan siyaset sahnesindeki etkisi, İsrail’e yaptığı maddî ve siyasî yatırımlar ve adının karıştığı skandallarla oldukça dikkat çekici bir portreydi. Kendi ifadesiyle “Kazanmak her şey değildir, tek şeydir” felsefesiyle hareket eden ve “Zengin olmayanların yorumlarını dinlemem. Madem bu kadar akıllılar, neden zengin değiller?” düşüncesiyle ünlenen Adelson, ardında karmaşık ve oldukça tartışmalı bir miras bıraktı.

Sheldon Gary Adelson, 4 Ağustos 1933’te, ABD’nin Boston kentinde taksi şoförü fakir bir baba ile terzilik yapan bir annenin oğlu olarak dünyaya geldi. 12 yaşında amcasından borç aldığı 200 dolarla Boston sokaklarında gazete satarak ticarete atılan Adelson, 1970’li yıllara kadar birçok alanda ticarî girişimlerde bulundu, zaman zaman kazandı ve kaybetti. 1979’da bilgisayar teknolojisine yatırım yaparak yükselişine başlayan Adelson, sonraki süreçte kumar ve şans oyunları sektörüne adımını attı. Yatırımlarıyla ABD’nin Las Vegas kentini bir kumarhane merkezine çeviren Adelson, Çin’in 2001’de Makao özel idari bölgesinin eğlence sektörünü yabancı yatırımcılara açmasıyla birlikte, kumarhane ve otel zincirini buraya uzattı. Adelson’ın Makao operasyonlarını yöneten Steve Jacobs’ın 2010’da açtığı bir dava, milyarder işadamının, servetindeki astronomik artışı yasa dışı işlemlere borçlu olduğunu ortaya koydu. Adelson’ın tesislerinin aynı zamanda fuhuşhane olarak da hizmet verdiğinin kanıtlarını mahkemeye sunan Jacobs, ayrıca buraları ziyaret eden üst düzey isimlerin gizli görüntülerinin kaydedilerek kendilerine şantaj yapıldığını açıkladı. Altı yıl süren dava, nihayet Adelson’ın Jacobs’a 75 milyon dolarlık sus payı ödemesiyle düşürüldü.

Kariyerinin büyük bölümünde apolitik bir çizgi izleyen ve siyasetle ilgilenmeyen Sheldon Adelson’ın bu tavrı, 1991’de Miriam Farbstein adlı İsrailli bir doktorla evlenmesinden sonra değişti. Fanatik bir Siyonist ve Arap düşmanı kimliği taşıyan Farbstein’la evliliğinden önce İsrail’i ancak birkaç defa ziyaret etmiş olan Adelson, karısının yönlendirmesiyle Siyonizm’in en büyük bağışçılarından birine dönüştü. Bir yandan ABD’deki Yahudi lobileriyle saflar sıklaştırılırken, diğer yandan İsrail’in Doğu Kudüs ve Batı Şeria’daki işgal süreçlerine yoğun finansman sağlandı.

Eş zamanlı olarak siyasete de el atan Adelson’lar, 2007’de Tel Aviv’de “Israel Hayom” adlı İbranice bir gazete çıkarmaya başladı. Tüm ülkede bedava dağıtılan Israel Hayom, Benyamin Netanyahu’ya açık desteğiyle dikkatleri çekiyordu. Nitekim İsrail eski Başbakanı Ehud Olmert, 2009 seçimlerinin akabinde, partisi ikinci sırada olan Netanyahu’nun başbakanlık koltuğuna oturabilmesini Israel Hayom’un agresif yayınlarına bağlayacaktı. Israel Hayom’un agresifliği sadece İsrail içiyle sınırlı değildi. Gazete, sıklıkla Türkiye’yi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şahsını hedef alan saldırgan manşetleriyle de ün kazanacaktı.

2004’te ABD Başkanı George W. Bush’un seçim kampanyasına yaptığı hatırı sayılır bağışla Cumhuriyetçi Parti saflarında boy gösteren Sheldon Adelson, 2008’de Barack Obama’nın seçilmesine açıkça karşı çıkmıştı. 2012’de Obama’nın yeniden başkan olmaması için verdiği negatif ilânlara ve saha çalışmalarına tam 98 milyon dolar harcayan Adelson, aynı “cömert” yardımı bu defa 2016’da Donald Trump’ın kazanması yolunda sarf etti. Trump’ın kampanyasına 82 milyon dolar saçan Adelson’lar, Trump’ın yemin töreni organizasyonuna da 5 milyon dolar bağışlayarak ülke tarihine geçti.

Trump, 14 Mayıs 2018 günü, ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşımak ve Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımak şeklindeki seçim vaadini gerçekleştirdiğinde, o zamana kadarki hiçbir Amerikan başkanının atmadığı bu adımın arkasından da Adelson çifti çıkmıştı. Sheldon Adelson ve eşi Miriam, Trump’ı kızı Ivanka ile onun Yahudi kocası Jared Kushner’in temsil ettiği törende, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun yanı başındaki yerlerini almıştı.