Sesli Makale

Biden yönetimi daha önceki Amerikan yönetimlerinden farklı olarak İsrail-Filistin barış sürecinde inisiyatif almaktan şimdiye kadar kaçındı. Trump yönetiminin aşırı İsrail taraftarı Ortadoğu politikasının bazı unsurlarını da benimsemeyi tercih etti. Biden İsrail’in bazı Arap ülkeleriyle yaptığı normalleşme anlaşmalarını içeren İbrahim Anlaşmaları’nı destekledi ve Amerika’nın Kudüs’ü İsrail’in başkenti kabul etmesi kararından da geri dönmedi. Geçmiş Amerikan yönetimlerinin barış sürecine harcadıkları çabaların nasıl boş çıktığını en iyi bilenlerden olan Biden, bu konudan uzak durmak istiyor ama yeni Netanyahu hükümetinin bölgede yeni bir şiddet sarmalı yaratarak Washington’u zor durumda bırakmasından da endişe ediyor.

Son günlerde tırmanan şiddet olayları karşısında sükunet çağrısında bulunan Dışişleri Bakanı Blinken’ın İsrail gezisi sırasında barış süreciyle ilgili yeni bir vizyon ortaya koyması beklenmiyor. Filistin liderliğiyle de görüşmesi beklenen Blinken’ın çabaları durumun kontrolden çıkmaması ve tansiyonun düşürülmesi çağrılarının ötesine geçmeyecek. Biden’ın Başkan Yardımcısı olduğu Obama yönetimiyle ciddi sorunlar yaşamış olan Netanyahu’nun İsrail tarihinin en sağcı koalisyonunu kurmuş olması yönetimi endişelendiriyor. Blinken öncesinde Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ve CIA Direktörü William Burns’ün İsrail’e gitmesi yönetimin bu konudaki kaygılarına işaret ediyor.

Netanyahu’yla ilişkilerin tekrar gerginlik aşamasına gelmesini istemeyen Biden yönetiminin Bakanı Blinken, ziyareti sırasında iki devletli çözüme destek açıklamasını tekrarlarken İbrahim Anlaşmaları’nın çözüme alternatif olamayacağını söyledi. Blinken bu şekilde Arap ülkeleriyle normalleşmeye odaklanan Netanyahu’nun söylemine üstü örtülü eleştiri getirmiş oldu. Blinken iki devletli çözümden uzaklaştıracak adımların İsrail’in güvenliğiyle birlikte Yahudi ve demokratik kimliğine de zarar vereceğini söylerek barışın İsrail’in çıkarına olduğu temasını tekrarladı. Ancak ne barış sürecinin tekrar canlandırılması ne de Filistin devletinin kurulmasıyla ilgili bir plan açıkladı. Biden yönetimi bunlarla ilgili önemli bir adım at(a)madığı gibi yerleşimciler konusunda da Tel Aviv’i rahatsız edecek açıklamalardan kaçınmayı tercih etti.

Son haftalarda özellikle Netanyahu hükümetinin Savunma Bakanı Itamar Ben Gvir’in Mescid-i Aksa’ya gitmesiyle yükselen tansiyon şiddete dönüştü ve çatışmalar yılın ilk ayına damgasını vurdu. Önümüzdeki dönemde artması kuvvetle muhtemel bu tür olaylarla birlikte İsrail’in Suriye ve Irak içerisinde de İran hedeflerini vurmaya devam ettiğini görüyoruz. Netanyahu’nun Obama’nın İran’la yaptığı nükleer anlaşmaya ne kadar karşı olduğu ve Trump’ın anlaşmadan çekilmesinin de mimarlarından biri olduğu biliniyor. Biden yönetiminin İran’la sürüncemede kalan nükleer anlaşmayı zor olsa da tekrar canlandırmak istediği biliniyor. Netanyahu’nun Amerikan Kongresi üzerindeki etkisini de iyi bilen Biden’ın şiddet olayları, yerleşimciler, İran’la bölgesel çatışmanın alevlenmesi ve nükleer anlaşmanın imkânsız hale gelmesi gibi unsurlardan oluşan yeni bir İsrail problemiyle uğraşmak istemeyeceği açık.