EKONOMİ
Engin Ardıç : Bitmiyor, makas değiştiriyor
Işın Çelebi "kapitalizm bitiyor" demişti de bu fakirden başka ciddiye alan çıkmamıştı hani...
Komünistlerden "bravo, bak vallahi helal olsun, ne de güzel söylemiş" gibi bir tık yok.
Kapitalistlerden "ne biçim konuşuyorsun, ağzını topla" gibi bir uyarı da çıkmadı.
Vurduğun yerden ses getiremiyorsan hiç ağzını açmayacaksın hemşerim. Ya da büyük lokma yiyeceksin, büyük konuşmayacaksın.
Kapitalizm nasıl biter?
Parkta toplanıp tepişmekle bitmez.
Cep telefonu kullanmakla da bitmez.
Internet'ten alışveriş yapmakla da bitmez, tam tersine daha da gelişir. Amazon Fransa'da koskoca Virgin Megastore'u batırdı, sektörün diğer büyük ismi Fnac da can çekişiyor.
Evden çalışmakla da bitmez.
Biten, üretim biçimi değil, üretim ilişkileri değil, üretim ve tüketim "kalıplarıdır"... Temelde değişen hiçbir şey yoktur.
Bak sana eskilerden bir örnek vereyim, madem söz Fransa'dan açıldı: Fransa'da on dokuzuncu yüzyılın ortalarında "büyük mağaza" sistemine geçildi. Bu, hemen her çeşit malın tek çatı altında topluca bulunabilmesine dayalı bir yenilikti.
Daha önceleri, her mal için ayrı ayrı dükkânlar vardı. Birinden çıkıp ötekine girmek şarttı.
Bu dükkânlarda mal ortada görünmez, sergilenmezdi.
Tezgâhtara ne istediğini, nasıl istediğini söylerdin, o da çıkarıp gösterirdi.
Fiyatını da sorardın, söylerdi.
Malın üstünde fiyat yazmazdı, "etiket" diye bir şey bilinmiyordu.
Malları ellemek, karıştırmak da yasaktı üstelik.
İşte "büyük mağaza" bunu yıktı. Artık mallar vitrinde ve tezgâh üstünde sıralanıyor, üstünde de fiyatı yazıyordu. Eline alıp bakmak da serbestti.
Bu bir pazarlama devrimiydi.
Kapitalizmi de basbayağı güçlendirdi.
Şimdi ben Amazon'dan kitap getirtiyorum, bir tıkla iki günde elimde, ama kapitalist Jeff Bezos da milyarlarca dolarlık servetine servet katıyor.
Yazımı evden yazıp gönderiyorum ama SABAH'ın hisse senetleri üzerime geçmiyor.
Kapitalizm bitmez, şekil değiştirir.
Hisse senetlerinin borsada "halka" arzı da kapitalizmin bittiği anlamına gelmez, şirketin ortaklarının çoğaldığı (ve de sermayesinin güçlendiği) anlamına gelir.
Kapitalizm ancak "üretim araçlarının mülkiyeti kamuya geçerse" biter. Bu satırları yazdığım bilgisayar ve klavyesi benim mülkiyetimde ama kâğıt bobinleri de, rotatif makineleri de, dağıtım kamyonları da bana ait değil.
Bu da yüz yıl önce Rusya'da denendi. Maşallah o kadar başarılı oldu ki, Lenin, daha 1922 yılında "yeni ekonomi politikası" (novaya ekonomiçeskaya politika) adını verdiği bir manevrayla kapitalizme büyük ölçüde geri dönmek zorunda kaldı. Altı sene de bu böyle gitti.
Sorarsan komünistler "dâhiyane bir manevra" diyeceklerdir, bal gibi çuvaldır çuval!
Sabah
23 Aralık 2016
Komünistlerden "bravo, bak vallahi helal olsun, ne de güzel söylemiş" gibi bir tık yok.
Kapitalistlerden "ne biçim konuşuyorsun, ağzını topla" gibi bir uyarı da çıkmadı.
Vurduğun yerden ses getiremiyorsan hiç ağzını açmayacaksın hemşerim. Ya da büyük lokma yiyeceksin, büyük konuşmayacaksın.
Kapitalizm nasıl biter?
Parkta toplanıp tepişmekle bitmez.
Cep telefonu kullanmakla da bitmez.
Internet'ten alışveriş yapmakla da bitmez, tam tersine daha da gelişir. Amazon Fransa'da koskoca Virgin Megastore'u batırdı, sektörün diğer büyük ismi Fnac da can çekişiyor.
Evden çalışmakla da bitmez.
Biten, üretim biçimi değil, üretim ilişkileri değil, üretim ve tüketim "kalıplarıdır"... Temelde değişen hiçbir şey yoktur.
Bak sana eskilerden bir örnek vereyim, madem söz Fransa'dan açıldı: Fransa'da on dokuzuncu yüzyılın ortalarında "büyük mağaza" sistemine geçildi. Bu, hemen her çeşit malın tek çatı altında topluca bulunabilmesine dayalı bir yenilikti.
Daha önceleri, her mal için ayrı ayrı dükkânlar vardı. Birinden çıkıp ötekine girmek şarttı.
Bu dükkânlarda mal ortada görünmez, sergilenmezdi.
Tezgâhtara ne istediğini, nasıl istediğini söylerdin, o da çıkarıp gösterirdi.
Fiyatını da sorardın, söylerdi.
Malın üstünde fiyat yazmazdı, "etiket" diye bir şey bilinmiyordu.
Malları ellemek, karıştırmak da yasaktı üstelik.
İşte "büyük mağaza" bunu yıktı. Artık mallar vitrinde ve tezgâh üstünde sıralanıyor, üstünde de fiyatı yazıyordu. Eline alıp bakmak da serbestti.
Bu bir pazarlama devrimiydi.
Kapitalizmi de basbayağı güçlendirdi.
Şimdi ben Amazon'dan kitap getirtiyorum, bir tıkla iki günde elimde, ama kapitalist Jeff Bezos da milyarlarca dolarlık servetine servet katıyor.
Yazımı evden yazıp gönderiyorum ama SABAH'ın hisse senetleri üzerime geçmiyor.
Kapitalizm bitmez, şekil değiştirir.
Hisse senetlerinin borsada "halka" arzı da kapitalizmin bittiği anlamına gelmez, şirketin ortaklarının çoğaldığı (ve de sermayesinin güçlendiği) anlamına gelir.
Kapitalizm ancak "üretim araçlarının mülkiyeti kamuya geçerse" biter. Bu satırları yazdığım bilgisayar ve klavyesi benim mülkiyetimde ama kâğıt bobinleri de, rotatif makineleri de, dağıtım kamyonları da bana ait değil.
Bu da yüz yıl önce Rusya'da denendi. Maşallah o kadar başarılı oldu ki, Lenin, daha 1922 yılında "yeni ekonomi politikası" (novaya ekonomiçeskaya politika) adını verdiği bir manevrayla kapitalizme büyük ölçüde geri dönmek zorunda kaldı. Altı sene de bu böyle gitti.
Sorarsan komünistler "dâhiyane bir manevra" diyeceklerdir, bal gibi çuvaldır çuval!
Sabah
23 Aralık 2016
Hiç yorum yapılmamış
YAZARIN DİĞER MAKALELERİ Tümü
BU KATEGORİDEKİ DİĞER MAKALELER
ÖNE ÇIKANLAR Tümü
Zekeriya Say : “Yalanın bacağı” artık kırılmalı!
559 kez izlendi
Salih Tuna : Bıyık da yetmiyor
558 kez izlendi
Ergün Diler : Adidas
1477 kez izlendi
Zafer Şahin : AYM’de kimin dediği oldu?
2185 kez izlendi
EN POPÜLER GÜNÜN YAZISI
YAZARLAR
YORUM YAPIN
Yorumlarınız editörlerimiz tarafından okunup onaylandıktan sonra yayına alınacaktır.